Tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết

Tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh là bệnh khá phổ biến, hầu hết trẻ sẽ tự khỏi khi được 1 tuổi tuy nhiên có một số trường hợp xảy ra biến chứng thì cần phải can thiệp sớm. Vậy cần phải làm gì khi trẻ bị tắc lệ đạo, cùng FSEC tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Tắc lệ đạo là gì?

Lệ đạo là hệ thống ống dẫn đặc biệt bắt đầu từ phía góc trong của mắt và kéo dài đến khe mũi dưới của con người. 

Tắc lệ đạo là tình trạng tắc nghẽn một phần hoặc toàn phần hệ thống dẫn lưu nước mắt nối từ mắt xuống mũi.

Hầu hết nước mắt được cơ thể sản xuất liên tục từ tuyến lệ nằm phía trên mắt để bôi trơn và bảo vệ nhãn cầu. Vì vậy, khi bị tắc lệ đạo, nước mắt sẽ không được dẫn lưu xuống mũi và chảy trào ra ngoài và gây ra tình trạng chảy nước mắt không tự chủ.

Tại sao trẻ sơ sinh bị tắc lệ đạo?

Các nghiên cứu cho thấy có khoảng 50% trẻ em sinh ra đã xuất hiện tắc lệ đạo, do quá trình hình thành lệ đạo trong bào thai của trẻ chưa hoàn thiện.

Một số bất thường phổ biến ở trẻ sơ sinh có thể kể đến như: 

• Không có điểm lệ.
• Rò túi lệ.
• Ống dẫn nước mắt quá hẹp.
• Có màng tắc hoặc polyp (mô thừa) ở ống lệ mũi. 
• Biến dạng ống xương của ống lệ mũi. 

Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ khác cũng có thể gây ra tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh như:

• Bất thường vùng xương hàm mắt thường gặp ở một số bệnh toàn thân như Down.
• Một số khối u vùng hàm mặt gây chèn ép ống dẫn nước mắt.
• Chấn thương mắt.

Một số dấu hiệu cho thấy tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh bị tắc lệ đạo có các biểu hiện bao gồm:

• Trẻ chảy nước mắt nhiều, lúc nào cũng trông như khóc thường kèm theo ra ghèn mắt, hiện tượng này gia tăng khi trời lạnh, nắng hoặc gió,..
• Trẻ thường xuyên dụi mắt, đỏ da vùng mi. Đặc biệt vào buổi sáng, quanh mi trẻ có thể xuất hiện các mảng gỉ xanh hoặc vàng.
• Mắt lúc nào cũng ngấn nước, đọng nước mắt ở khe mi.
• Viêm kết mạc (đau mắt đỏ) tái đi tái lại nhiều lần.

Khi trẻ có những triệu chứng trên, cha mẹ cần đưa ngay đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị tránh gây ra các biến chứng nguy hiểm.

Biến chứng của tắc tuyến lệ

Tắc tuyến lệ là bệnh thường gặp. Tuy nhiên, nếu chủ quan không được thăm khám và điều trị kịp thời, điều này có thể dẫn đến một số biến chứng gây đau thậm chí ảnh hưởng đến mắt của trẻ như:

• Viêm lệ đạo.
• Áp xe (mủ viêm) túi lệ, khi áp xe vỡ còn làm rò túi lệ.
• Viêm giác mạc.
• Viêm mủ nội nhãn.

Ở trẻ sơ sinh đôi khi việc nhận biết trẻ có tắc lệ đạo hay không khá khó, nhất là những trường hợp chỉ bị tắc một phần, các triệu chứng xuất hiện không rõ ràng đòi hỏi một thời gian dài bố mẹ mới nhận ra và đưa trẻ đến khám. Khi đó các triệu chứng đã nặng lên hoặc xuất hiện biến chứng. Do vậy việc điều trị tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh sẽ khó khăn hơn. 

Tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh nên được xử lý bằng cách nào?

Chỉ định

Phương pháp điều trị tắc lệ đạo sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và độ tuổi mắc bệnh:

Theo nguyên nhân:

• Không có điểm lệ do màng ngăn ở điểm lệ: Rạch màng ngăn để tạo thông lệ đạo.
• Rò túi lệ: Phẫu thuật đóng lỗ rò.

Theo lứa tuổi khi có tắc ống lệ mũi bẩm sinh:

• Trẻ dưới 3 tháng tuổi: Day vùng túi lệ, vệ sinh mắt và mí mắt bằng nước muối sinh lí tại chỗ. Không cần thông vì tỉ lệ tự khỏi ở độ tuổi này rất cao.
• Trẻ từ 3-8 tháng tuổi: Có thể bơm thông lệ đạo hoặc tra thuốc kết hợp với massage vùng túi lệ tùy theo tình trạng tắc và tiến triển của bệnh.
• Từ 8 tháng tuổi – 1 tuổi: Ở độ tuổi này nếu xuất hiện tắc lệ đạo thì nên thông lệ đạo, vì thời điểm này khả năng tự khỏi của trẻ đã giảm xuống 50%.
• Sau 1 tuổi: Khi trẻ xuất hiện tắc lệ đạo ở độ tuổi này, các phương pháp cơ bản như massage hay thông lệ đạo thường ít có hiệu quả. Vì vậy trẻ sẽ cần được phẫu thuật sớm.

Cách day (massage) lệ đạo đúng cách

Massage lệ đạo cho trẻ sơ sinh ngoài việc điều trị tắc còn giúp mắt trẻ thư giãn. Cách massage rất đơn giản mà cha mẹ có thể tự thực hiện tại nhà:

• Đặt bé nằm trên giường hoặc trên 2 chân.
• Một tay đỡ đầu bé, tay kia dùng ngón trỏ (hoặc ngón út) đặt lên góc mắt trong của bé, đặt xiên và đầu ngón tay hướng về phía đầu bé, ấn nhẹ để đẩy mủ trong ống lệ ra ngoài.
• Dùng bông gòn thấm nước ấm để lau sạch mắt cho bé. 
• Nhỏ thuốc kháng sinh (nếu có theo đơn của bác sĩ) hoặc nước muối sinh lí tại chỗ.
• Đặt ngón trỏ vào vị trí cũ, ấn nhẹ, miết dọc theo cánh mũi trẻ khoảng 10 lần. 

Mỗi ngày thực hiện khoảng 3 lần theo các bước trên, cha mẹ có thể thực hiện massage kể cả khi không có thuốc nhỏ.

Cách sinh hoạt và phòng ngừa tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh

Đôi mắt của trẻ sơ sinh rất mong manh và dễ bị tác động bởi môi trường bên ngoài. Vì vậy, cha mẹ nên lưu ý một số vấn đề sau đây để phòng ngừa tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh:

• Vệ sinh mắt định kỳ 3 lần/ ngày.
• Khi bé tiếp xúc môi trường bên ngoài có nhiều bụi bẩn hoặc yếu tố gây bệnh như bệnh viện,…cha mẹ nên bảo vệ mắt bé bằng kính ngăn giọt bắn.
• Ánh sáng tự nhiên và môi trường thoáng khí sẽ giúp trẻ phát triển đầy đủ và khỏe mạnh hơn.
• Trẻ sơ sinh nên được khám với các bác sĩ nhãn khoa định kỳ mỗi năm một lần. Tuy nhiên, nếu thấy bé có biểu hiện bất thường như trên hoặc nghi ngờ bé có tắc lệ đạo, cha mẹ cần cho bé đi khám sớm hơn.

Hầu hết các trường hợp bị tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh sẽ tự cải thiện được trong vòng vài tháng khi mà hệ thống thoát lưu nước mắt của bé hoàn thiện hơn. Tuy nhiên, cha mẹ cùng không được chủ quan, nên theo dõi sát sao và nên đưa trẻ đến khám ở các cơ sở chuyên khoa để được tư vấn, chăm sóc trẻ một cách đúng nhất để tránh gây ra biến chứng nguy hiểm cho trẻ như viêm mủ túi lệ mãn gây viêm kết mạc, viêm giác mạc mắt, gây áp xe túi lệ thậm chí gây viêm tổ chức hốc mắt, gây rò túi lệ (trong trường hợp apxe vỡ).

FSEC tự tin với đội ngũ chuyên môn tốt, là sự lựa chọn để cha mẹ tin tưởng thăm khám và theo dõi cho trẻ. Hãy đặt lịch khám ngay để được thăm khám cho trẻ một cách toàn diện nhất.